ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ (1871-1910)

Ἠλεκτρονική βιβλιοθήκη

ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Εἰσαγωγή
Ἡ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο του
Ἰδέες καὶ ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ ἔργο του
Ἐπιρροή
Ἐργογραφία
Βιβλιογραφία
Δικτυακοὶ τόποι
Παραπομπές-σημειώσεις

ΕΡΓΟΝ ΠΕΡΙΚΛΗ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ
Ἡ σύγχρονος ζωγραφική
Πρὸς τοὺς καλλιτέχνας μας
Ἡ ξενομανία
Πρὸς τὴν Ἑλληνικὴν Ἀναγέννησιν
Ἑλληνικὴ Γραμμή
Ἑλληνικὸν Χρῶμα
Ἑλληνικὴ Μουσική
Νέον Πνεῦμα
Ἔκκλησις πρὸς τὸ Πανελλήνιον Κοινόν

Ἄρθρα καὶ ἐπιστολαί
Πεζὰ ποιήματα
Μεταφράσεις

ΕΓΡΑΨΑΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ
Ἴων Δραγούμης
Δημήτριος Καμπούρογλου
Ἄγγελος Σικελιανός
Κωστῆς Παλαμᾶς
Μιλτιάδης Μαλακάσης
Μυρτιώτισσα
Γρηγόριος Ξενόπουλος
Βλάσσης Γαβριηλίδης
Δ.Ι. Καλογερόπουλος
Δ.Π. Ταγκόπουλος
Παῦλος Νιρβάνας
Δημήτρης Πικιώνης
Ἀνδρέας Ἐμπειρίκος
Ὀδυσσέας Ἐλύτης
Σοφία Λασκαρίδου
Γ.Κ. Κατσίμπαλης
Δημήτρης Λαζογιῶργος - Ἑλληνικὸς
Ἐπαμεινώνδας Παντελεμίδης
Ῥένος Ἀποστολίδης
Κ.Θ. Δημαρᾶς
Δημήτρης Κιτσίκης
Πέτρος Χαρτοκόλλης
Μελέτης Μελετόπουλος
Κλεοπάτρα Λυμπέρη
Ἰωάννης Γιαννόπουλος

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Βιβλία
Φωτογραφίες
Ἐξώφυλλα

Σημειώσεις

Βιβλία καὶ περιοδικὰ

 

  • Βιβλία Περικλῆ Γιαννόπουλου
  • Ἄρθρα Περικλῆ Γιαννόπουλου
  • Ἀφιερώματα - κριτικές
    • Γ.Κ. Κατσίμπαλης, Βιβλιογραφία Π. Γιαννόπουλου, β' ἔκδ. Ἰούνιος 1960 [Ανέμη] (Πλήρης ἐργογραφία καὶ βιβλιογραφία γιὰ τὸν Περικλῆ Γιαννόπουλο ἔως τὸν Ἰούνιο τοῦ 1960.) (Σημ. Φ.Μ.: Ἡ ἀπαραίτητη βάσις γιὰ κάθε μελετητὴ τοῦ προφήτου τοῦ Ἑλληνισμοῦ Περικλῆ Γιαννόπουλου, τοῦ ὁποίου, ἑκατὸ χρόνια μετὰ τὴν ἡρωϊκὴ του ἔξοδο, ἡ ὁλοκληρωμένη κριτικὴ ἔκδοσις τῶν ἀπάντων του, χρέος τῆς γενεᾶς μας, ἐκκρεμεῖ ἀκόμη.)

    • Περιοδικὸν «Τὰ Νέα Γράμματα», Ἰαν.-Μάρτ. 1938, χρόνος Δ', σελίδαι 296
    • Περιοδικὸν «Νεοελληνικὰ Γράμματα», τ. 77, 21-5-1938
    • Περιοδικὸν «Ἑλληνικὴ Δημιουργία», τόμος 12, 1-10-1953

    • Δ.Π. Ταγκόπουλος, «Μίαν ἔρευναν» (Ὁ Νουμᾶς, ἀρ. 4, 12-1-1903) [Κοσμόπολις] (Εἰσαγωγικὸ σημείωμα γιὰ τὰ ἄρθρα τοῦ Γιαννόπουλου στὸν Νουμά.)
    • Mr. Tsarouchis, «Διὰ τὸν κ. Γιαννόπουλον» (Ὁ Νουμᾶς, ἀρ. 13, 13-2-1903) [Κοσμόπολις] (Βλ. ἀπάντησιν Γιαννόπουλου στὸ ἀρ. 18, 2-3-1903)
    • Ἀντίλαλος, «Μιὰ εὐχή» (Ὁ Νουμᾶς, ἀρ. 30, 17-4-1903) [Κοσμόπολις] (Βλ. ἀπάντησιν Γιαννόπουλου στὸ ἀρ. 31, 20-4-1903)
    • Ι.Γ. Σταμνόπουλος«Για τη θρησκεία μας» (Ὁ Νουμᾶς, ἀρ. 33, 27-4-1903) [Κοσμόπολις]
    • Κωστῆς Παλαμᾶς, «Λίγα λόγια γιὰ τὸν κ. Περικλῆ Γιαννόπουλο»· [Δ.Π. Ταγκόπουλος], «Γιὰ νὰ νιώσουν» (Ὁ Νουμᾶς, ἀρ. 213, 17-9-1906) [Κοσμόπολις] (Σημ. Φ.Μ.: Ὁ Κωστῆς Παλαμᾶς καὶ ὁ Δ.Π. Ταγκόπουλος, καίτοι δὲν ὑπολείπονται θαυμασμοῦ, ἀκόμη καὶ στὸ συγκεκριμένο τεῦχος, γιὰ πολλὲς ἀπὸ τὶς ἰδέες καὶ τὸν λόγο τοῦ Γιαννόπουλου, τοῦ ἐπιτίθενται μὲ δριμύτητα, λόγῳ τῆς ἐπίσης δριμύτατης ἐπιθέσεως τοῦ Γιαννόπουλου κατὰ τοῦ Γιάννη Ψυχάρη, στὸ ἔργον τοῦ πρώτου, «Νέον Πνεῦμα». (Ὁ «Νουμᾶς» εἶναι ὑπέρμαχος τῆς ἀκραιφνοῦς δημοτικῆς γλώσσης τοῦ Ψυχάρη.) Περιορίζοντας, ὅμως, τὴν κριτική τους ἀποκλειστικῶς στὸ σημεῖον αὐτό, ἀστοχοῦν ὁλότελα, ὅπως θὰ δείξῃ μὲ σειρὰ ἄρθρων του, ἕνα ἐκ τῶν ὁποίων στὸν ἴδιον τὸν «Νουμά», ὁ Γρηγόριος Ξενόπουλος.)
    • Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Ἕνα σύστημα» (Ὁ Νουμᾶς, ἀρ. 214, 24-9-1906) [Κοσμόπολις] (Σημ. Φ.Μ.: Ἐνῶ συνεχίζονται οἱ χλευαστικὲς ἐπιθέσεις ἀκραίων δημοτικιστῶν τοῦ «Νουμᾶ» κατὰ τοῦ Γιαννόπουλου (βλ. σατυρικὸν τετράστιχον τοῦ «Κατακεφαλιᾶ»), ὁ Γρηγόριος Ξενόπουλος ὑπερασπίζεται τὸν συγγραφέα τοῦ «Νέου Πνεύματος» μὲ τὸ ἐξαιρετικὰ εὔστοχον καὶ ἐμπεριστατωμένον ἄρθρον του, «Ἕνα σύστημα» -ἀποδεικνύοντας καὶ πάλι τὴν εὐθυκρισία καὶ τὴν ὀξυδέρκειά του ὡς κριτικοῦ. (Μὴν ξεχνοῦμε ὅτι ὁ Ξενόπουλος εἰσήγαγε στοὺς λογοτεχνικοὺς κύκλους τὸν Κωνσταντῖνο Καβάφη.))
    • Ἴων Δραγούμης, «Γιὰ τὸ βιβλίο τοῦ Γιαννόπουλου» (Ὁ Νουμᾶς, ἀρ. 217, 15-10-1906) [Κοσμόπολις] (Σημ. Φ.Μ.: Ὁ ἀδελφικὸς φίλος καὶ ἰδεολογικὸς συμπολεμιστὴς τοῦ Γιαννόπουλου, Ἴων Δραγούμης, ἐγκαινιάζει τὴν ἀρθρογραφία του στὸν «Νουμᾶ», ὑπερασπιζόμενος, καίτοι δημοτικιστὴς ὁ ἴδιος, τὸ βιβλίον τοῦ Γιαννόπουλου.)
    • Κωστῆς Παλαμᾶς, «Σὲ δυὸ πεθαμμένους» (ποίημα)· [Π.Δ. Ταγκόπουλος] Ἰξίονας, «Ὁ ἥρωας» (Ὁ Νουμᾶς, ἀρ. 388, 18-4-1910) [Κοσμόπολις] (Γιὰ τὴν αὐτοκτονία τοῦ Γιαννόπουλου.)
    • «Ὅ,τι θέλετε» (Ὁ Νουμᾶς, ἀρ. 389, 25-4-1910) [Κοσμόπολις] (Σχόλιο γιὰ προηγούμενα ἄρθρα σχετικῶς μὲ τὸν Γιαννόπουλο.)
    • ΔΙΚ., «Περικλῆς Γιαννόπουλος» (Πινακοθήκη, Τόμ. 10, Αρ. 111, Μάιος 1910)
    • Δ.Π. Ταγκόπουλος, «Φιλολογικὰ πορτραῖτα: Περικλῆς Γιαννόπουλος» (Ὁ Νουμᾶς, ἀρ. 770, 1923-01) [Κοσμόπολις]

    • Δημήτρης Βλάχος, «Ἡ νεοελληνικὴ ταυτότητα μεταξὺ αἰσθητικῆς καὶ ἰδεολογίας - Ἡ σχοινοβασία τοῦ ποιητῆ-δημιουργοῦ», περ. «Ίνδικτος», τ. 16, σελ. 131-169 [Ἀντίφωνο]
    • Μελέτης Μελετόπουλος, «Περικλῆς Γιαννόπουλος: Βίος, ἔργο καὶ αὐτοκτονία», περ. «Νέα Κοινωνιολογία», τ. 39, Φθινόπωρο 2004, ISSN 1105-8099, σελ. 137-178
    • Roderick Beaton, στὸ "The Cambridge Companion to European Modernism", Cambridge University Press, 2011; pp. 234 - 246, part II: "Peripheral Modernisms", ch. 14: "Greece" [cambridge.org] [DOI] (Summary:
      "On the tenth day of April, 1910, it was raining hard in Athens. A handsome man, aged forty, dressed in a white flannel suit and matching gloves, hired a two-horse carriage for the short drive to Skaramanga, a port on the coast facing the island of Salamis. Today, the shipyards of Skaramanga and the rusting tankers lying offshore are among the ugliest sights in Greece; a hundred years ago, there was not even a fashionable beach. There was, at least, an inn, where the visitor ordered lunch and a beer. Then, rising from the table, he called for the driver to unhitch one of the horses. Mounting without stirrups, he kicked the horse to a gallop and rode bareback straight into the sea. Far out from the shore, he raised a pistol, held it to his temple, and pulled the trigger. The rider disappeared; the horse swam back to shore. It would be another two weeks before the body washed up.
      Pericles Yannopoulos had made a name for himself with a series of newspaper articles and two very thin cultural manifestos published in 1906 and 1907. In one of them, he had written, perhaps prefiguring his suicide.")
    • Φοῖβος Πιομπῖνος, «Σκόρπιες σκέψεις πάνω στὴν ἑλληνικὴ γραμμή», Ἀθήνα 2016· μιὰ πρώτη ἐκδοχὴ τοῦ κειμένου τοῦ βιβλίου δημοσιεύθηκε ἀπὸ τὸν συγγραφέα στὸ ἱστολόγιό του, ΦΟΙΒΟΣ Ι. ΠΙΟΜΠΙΝΟΣ [Φοῖβος Πιομπῖνος]
    • Χρῆστος Γιανναρᾶς, «"Ταμεῖο" θησαυρισμάτων ποιότητας», ἐφ. «Ἡ Καθημερινή», 28-5-2018· συμπεριελήφθη στὸ «Ἀντιπαλεύοντας τὸ πολιτικὸ τίποτα», Ἰανός, 2019, ISBN 9786185141615 [Άβαλον]
    • Μάνια Ζούση, «Ο Περικλής Γιαννόπουλος και ο Πλάτων Ροδοκανάκης στο Άσυλο Ανιάτων!», artplay.gr, 26-12-2018 [artplay.gr] («"Στη μνήμη ενός μικρού παιδιού" είναι ο τίτλος του νέου θεατρικού έργου της Ιόλης Ανδρεάδη και του Άρη Ασπρούλη, ενός πρωτότυπου νεοελληνικού κειμένου, με μορφή αστυνομικού θρίλερ, αποτέλεσμα δεκαετούς έρευνας πάνω σε πραγματικά γεγονότα, που παρουσιάζεται τον προσεχή Μάιο (2019) στον προαύλιο χώρο του Άσυλου Ανιάτων στην Κυψέλη. Το έργο βασίζεται στη μνημειώδη αυτοκτονία του ποιητή Περικλή Γιαννόπουλου που πνίγηκε στη θάλασσα του Σκαραμαγκά καβάλα στο άλογό του, για τα μάτια της μποέμισσας ζωγράφου Σοφίας Λασκαρίδου. Πρόκειται για την τελετουργική σχέση της αυτοχειρίας του με τον συγγραφέα Πλάτωνα Ροδοκανάκη, τη μυστηριώδη μεσαιωνική προέλευση της οικογένειας του τελευταίου και τους κωδικοποιημένους αποκρυφιστικούς συμβολισμούς που εντοπίζονται στα γραπτά του. Η ιστορία του έργου βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα που αποτυπώθηκαν στην αθέατη πλευρά της καλλιτεχνικής Αθήνας του 1910 και τα οποία έρχονται στο φως ως αποτέλεσμα δεκαετούς έρευνας σε ιστορικά αρχεία, δημοσιεύματα της εποχής και πλειστηριασμούς παλαιών βιβλίων.»)
    • Σαμσών Ρακάς, «Μια μεταμόσχευση αυτοκτονίας μεταξύ Ροδοκανάκη και Γιαννόπουλου: Βυσσινί τριαντάφυλλα πάνω στο μαρμαρένιο μνήμα του κύματος», Ασσόδυο, 16-1-2019 [Ασσόδυο] («Αν αφαιρέσεις από την πόλη τους μύθους της η πόλη αυτή είναι νεκρή. Προσωπικά μιλώντας, η ποιότητα της μυθολογίας της Αθήνας βρίσκεται σε εξάρτηση με τη λειτουργικότητα της ζωής μου, τις αντοχές μου, τις επιθυμίες μου. Και για να μπω στο θέμα: αν ο Περικλής Γιαννόπουλος δεν είχε αυτοκτονήσει μπαίνοντας με ένα άλογο στη θάλασσα του Σκαραμαγκά για να χαθεί έφιππος στην αιωνιότητα, η πόλη αυτή που κατοικώ θα ήταν μια πατρίδα μισή.
      Η δύναμη τούτης της μυθολογίας δεν οφείλεται απλώς στο γεγονός πως ο αυτόχειρας, ένας από τους πιο υποχθόνια επιδραστικούς ανθρώπους του νεοελληνικού πολιτισμού, επέλεξε να φύγει με έναν τόσο ποιητικό τρόπο, αλλά κυρίως επειδή ο τρόπος αυτός είχε ήδη περιγραφεί ονειρικά στο τέλος του γνωστότερου διηγήματος του Πλάτωνος Ροδοκανάκη, κατά το οποίο δυο εραστές, ο Γιώργος και η Βέρα πραγματοποιούν μια θαλάσσια και έφιππη αυτοκτονία. Μιλώ για το «βυσσινί τριαντάφυλλο», ένα πολύκροτο και πολυπαθές διήγημα, που διαβαζόταν στα σαλόνια ανέκδοτο ακόμα, όπως π.χ. στο σπίτι του Παλαμά τον Γενάρη του 1909, και προκαλούσε από τότε αλυσιδωτές αντιδράσεις στη δημόσια σφαίρα. Σε μία από αυτές τις παρεΐστικες αναγνώσεις ο Περικλής Γιαννόπουλος ήταν παρών, όπως επισημαίνει ο ίδιος ο Ροδοκανάκης σε μια συνέντευξή του (8.6.1911, εφ. ΑΘΗΝΑΙ) και υποψιαζόμαστε πως χαράκτηκε βαθιά μέσα του η αλληγορική σύνδεση της ελευθερίας του θανάτου με την έφιππη φυγή προς στη θάλασσα.»)
    • Διονύσης Μαρίνος, «Το παράφορο στυλ του Περικλή Γιαννόπουλου (1869-1910)», Andro.gr, 4-5-2022 [Andro]
    • Κλεοπάτρα Λυμπέρη, «Στη διαφάνεια του ελληνικού φωτός», περ. «Χάρτης», τ. 40, Ἀπρ. 2022 (Βιβλιοκριτικὴ στὸ Παναγιώτης Ἀγγελόπουλος, «Ἀνάμεσα στοὺς ἥλιους», Ἴκαρος, 2021) [Χάρτης]
    • Ἠλίας Κολοκούρης, «Μόνος Παντοκράτωρ ο Έρως! ~ Ανέκδοτες Επιστολές του Περικλή Γιαννόπουλου στην Σοφία Λασκαρίδου», Δεκ. 2021 [ResearchGate]
    • Ἠλίας Κολοκούρης, «Περικλής Γιαννόπουλος: Πεζά και Αθησαύριστα», Ἰαν. 2022 [ResearchGate]
    • Ἠλίας Κολοκούρης, «Αθησαύριστα κείμενα του Περικλή Γιαννόπουλου», περ. «Χάρτης», τ. 38, Φεβ. 2022 [Χάρτης] [ResearchGate]
    • Ἠλίας Κολοκούρης, «Ανέκδοτες γαλλόφωνες επιστολές του Περικλή Γιαννόπουλου στη Σοφία Λασκαρίδου», περ. «Χάρτης», τ. 46, Ὀκτ. 2022 [Χάρτης] [ResearchGate]
    • Ἠλίας Κολοκούρης, "Pericles Yannopoulos ~ His Palimpsest of Antiquity, Society of Modern Greek Studies Graduate Research Colloquium 2022", Oct. 2022 [ResearchGate]
    • Ἀνδρονίκη Χρυσάφη, «Περικλής Γιαννόπουλος (1869-1910): από το αρχείο στον κόσμο των ιδεών», διδακτορικὴ διατριβή, Πανεπιστήμιο Πατρῶν, Σχολὴ Ἀνθρωπιστικῶν καὶ Κοινωνικῶν Ἐπιστημῶν, Τμῆμα Φιλολογίας, Τομέας Νεοελληνικῶν Σπουδῶν, 2023 [didaktorika.gr]
    • Σπύρος Κουτρούλης, «Περικλής Γιαννόπουλος: Η γενιά του 30 και οι σύγχρονες ερμηνείες του», koutroulis-spyros.blogspot.com, 12-5-2024· ἀναδημοσίευσις CognoscoTeam.gr, 3-6-2024 [Σπύρος Κουτρούλης] [CognoscoTeam.gr]

Φωτογραφίες καὶ εἰκόνες

 

Φωτογραφία τοῦ Περ. Γιαννόπουλου, ἡ μοναδικὴ ποὺ ἔκανε σὲ φωτογράφο. Τὴ φωτογραφία αὐτή, λίγες μέρες πρὶν ἀπὸ τὸ θάνατό του, τὴν ἔσκισε ὁ ἴδιος σὲ φιλικό του σπίτι. Συγκολλήθηκε καὶ ξαναφωτογραφήθηκε. (περ. «Νεοελληνικὰ Γράμματα», τ. 77, 21-5-1938, σελ. 6)
(α' δημοσίευσις: ἐφ. «Ἐμπρός», 13-4-1910· ἀναδημοσιεύσεις: περ. «Ἑλληνικὰ Γράμματα», τόμ. Δ', 1-2-1929, σελ. 177· περ. «Νεοελληνικὰ Γράμματα», τ. 77, 21-5-1938, σελ. 6· ἐφ. «Ἐλεύθερον Βῆμα», 24-5-1938· ἐφ. «Ἡ Καθημερινή», 30-5-1938· ἐφ. «Μακεδονία» Θεσσαλονίκης, 30-5-1938· ἐφ. «Ἀκρόπολις», 6-6-1938· Κ.Θ. Δημαρᾶς, «Ἱστορία τῆς Νεοελληνικῆς Λογοτεχνίας», 9η ἔκδ., γνώση, 1999, σελ. 523)
Μοναδικὴ φωτογραφία [τοῦ Περικλῆ Γιαννόπουλου], περισωθεῖσα εἰς τὰς χείρας ἀγαπητῶν του φίλων. Αἱ ἐπὶ τῆς εἰκόνος γραμμαὶ προέρχονται ἀπὸ αὐτὸν τὸν ἀτυχῆ νέον· διότι τὴν παραμονὴν τοῦ θανάτου του, ἐπεχείρησε νὰ σχίσῃ καὶ αὐτὴν τὴν φωτογραφίαν, ἀφοῦ εἶχε σχίσει ὅλες τὶς ἄλλες. (περ. «Εἰκονογραφημένος Παρνασσός»)
Ὁ Περικλῆς Γιαννόπουλος (ὄρθιος) φωτογραφημένος στὸ ναὸ τῆς Ἀπτέρου Νίκης. Ἀριστερά: Ἡ Ρωξάνα Βασμαζίδη-Βολονάκη, ἡ Πανωραία Σχίζα, ἀδελφή του. Δεξιά: Ἡ Εὐγενία Μαυροκορδάτου, ἀδελφή του, μιὰ Ρωσσίδα φίλη, ἄγνωστη πιά, κι᾿ ὁ καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου κ. Μ. Σακόρραφος. (Τὴ φωτογραφία αὐτή, ἀνέκδοτη ἴσαμε σήμερα, ποὺ εἶναι ἀπὸ τὶς σπάνιες ποὺ διεσώθηκαν, μᾶς τὴν παραχώρησε εὐγενικὰ ὁ καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου κ. Μ. Σακόρραφος.) (περ. «Νεοελληνικὰ Γράμματα», τ. 77, 21-5-1938, σελ. 4)
Ὁ Περικλῆς Γιαννόπουλος στὸ Παρίσι, σὲ ἡλικία 19-20 ἐτῶν (λεπτομέρεια). (Νικόλαος Καρρᾶς, «Περικλῆς Γιαννόπουλος: ἑκατονταετία 1910-2010», Πελασγός, 2010, ISBN 978-960-522-258-1, σελ. 53)
Ὁ Περικλῆς Γιαννόπουλος στὸ Παρίσι, σὲ ἡλικία 19-20 ἐτῶν.
Περικλῆς Γιαννόπουλος. (φωτ. Ἐλισάβετ Βάλβη, Archive of Neohellenic Art)
«Περικλῆς Γιαννόπουλος, 1897», σχέδιο μὲ κάρβουνο τῆς Σοφίας Λασκαρίδου. (ἀρχεῖο Πολιτιστικοῦ Ὀργανισμοῦ Δήμου Καλλιθέας)
(Πολιτιστικὸς Ὀργανισμὸς Δήμου Καλλιθέας, «Καλλιθέα: Όψεις της Ιστορίας, του Δήμου και της Πόλης», ἐκδ. Ἀλέξανδρος, 2006, ISBN 960-8092-53-1, σελ. 140)
Ἡ ζωγράφος Σοφία Λασκαρίδου (1882-1965) σὲ νεαρὴ ἡλικία. (ἀρχεῖο Πολιτιστικοῦ Ὀργανισμοῦ Δήμου Καλλιθέας)
(Πολιτιστικὸς Ὀργανισμὸς Δήμου Καλλιθέας, «Καλλιθέα: Όψεις της Ιστορίας, του Δήμου και της Πόλης», ἐκδ. Ἀλέξανδρος, 2006, ISBN 960-8092-53-1, σελ. 138)
Ὁ Περ. Γιαννόπουλος ἀναπαυόμενος. Σκίτσο ἀνέκδοτο τοῦ ζωγράφου Σ. Ἰωαννίδη (1909). Ὅπως εἶναι γνωστό, ὁ Γιαννόπουλος πρὶν αὐτοκτονήσει, προσπάθησε νὰ ἐξαφανίσει συστηματικά, ἐκτὸς ἀπὸ κάθε χειρόγραφο ἢ δημοσίευμά του, καὶ τὶς φωτογρφίες του ποὺ βρίσκονταν σὲ φιλικὰ σπίτια. Τὸ σκίτσο αὐτὸ διασώθηκε στὴν οἰκογένεια τοῦ κ. Κατσίμπαλη. (περ. «Νεοελληνικὰ Γράμματα», τ. 77, 21-5-1938, σελ. 1)
Περικλῆς Γιαννόπουλος («Ἔτος Περικλῆ Γιαννόπουλου Δεκ. 1963 - Δεκ. 1964», Πανελλήνιος Ἕνωσις Ἀγωνιζομένων Νέων (Π.Ε.Α.Ν.))
(Νικόλαος Καρρᾶς, «Περικλῆς Γιαννόπουλος: ἑκατονταετία 1910-2010», Πελασγός, 2010, ISBN 978-960-522-258-1, σελ. 91)
Περικλῆς Γιαννόπουλος (σκίτσο φανταστικό)
Περικλῆς Γιαννόπουλος (σκίτσο φανταστικό)
Περικλῆς Γιαννόπουλος, ὁ ἅγιος τῆς ἑλληνικῆς νεολαίας
(περ. «Τρίτο Μάτι», τ. 107, Νοέμ. 2002)
1964, Μνημόσυνο γιὰ τὸν Περικλῆ Γιαννόπουλο. Ἐμπρός: Δημήτρης Πικιώνης, Δημήτρης Λαζογιῶργος - Ἑλληνικός, Λίνος Καρζής. Πίσω: Δημήτριος Παπαστρατηγάκης, Γ. Μετσόλης, Ἰ.Μ. Χατζηφώτης (προφίλ), Ἔλλη Λαμπρίδη, Γιῶργος Σταμπολῆς, ἄγνωστος, κα Καραβίδα. (Ἡ φωτογραφία ἀπὸ τό: Λίνος Καρζής, «Οἱ Ἕλληνες πλάθουν τὸ νέο τους μύθο», Πελασγός, 1995 (α' ἐπανεκτύπωση))
Διακήρυξις πνευματικῶν ἀνθρώπων (Δημήτριος Πικιώνης, Ἀγγελικὴ Χατζημιχάλη, Λίνος Καρζῆς, Ἀνδρέας Παπαγιαννόπουλος-Παλαιός) γιὰ τὸν Περικλῆ Γιαννόπουλο ἐπ᾿ εὐκαιρίᾳ τοῦ «ἔτους Περικλῆ Γιαννόπουλου Δεκ. 1963 - Δεκ. 1964». (Νικόλαος Καρρᾶς, «Περικλῆς Γιαννόπουλος: ἑκατονταετία 1910-2010», Πελασγός, 2010, ISBN 978-960-522-258-1, σελ. 90)
Χειρόγραφον τοῦ Δημήτρη Πικιώνη μὲ ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸν Γιαννόπουλο. (Δημήτρης Φιλιππίδης, «Δημήτρης Πικιώνης: Οἱ ὁμιλίες τοῦ ᾿65», ἐκδ. Μέλισσα, 2009, ISBN 978-960-204-2885, σελ. 54-56.)

Ἐξώφυλλα βιβλίων καὶ περιοδικῶν

Ἀντίτυπον τῆς πρώτης ἐκδόσεως τῆς «Ἐκκλήσεως πρὸς τὸ Πανελλήνιον Κοινὸν» (1907) μὲ ἰδιόχειρη ἀφιέρωσι τοῦ Περικλῆ Γιαννόπουλου στὸν Δημήτρη Πικιώνη. (Μουσεῖον Μπενάκη, ἔκθεσις Δημήτρη Πικιώνη, 15-12-2010 ἔως 13-3-2011, Πειραιῶς 138. Τὴν φωτογραφία παρεχώρησεν εὐγενῶς ὁ «Χοιροβοσκός».)
Περικλῆ Γιαννόπουλου Ἅπαντα, πρόλογος-ἐπιμέλεια Δημήτρη Λαζογιώργου - Ἑλληνικοῦ, 1963
Περικλῆ Γιαννόπουλου Ἅπαντα, Ἐλεύθερη Σκέψις, β' ἐπανέκδοσις 1999 (α' ἔκδ. 1988), ISBN 960-7931-17-3
Περικλῆ Γιαννόπουλου Ἅπαντα - 100 χρόνια ἀπὸ τὸν θάνατό του, Νέα Θέσις, 2010-2011, 7 τόμοι: 1. Ἔργα Α'· 2. Ἔργα Β'· 3. Νέον Πνεῦμα· 4. Ἔκκλησις πρὸς τὸ Πανελλήνιον Κοινόν· 5. Ὁ θάνατός του· 6. Κριτικὲς γιὰ τὸν Περικλῆ Γιαννόπουλο καὶ τὸ ἔργο του· 7. Ἐπίκαιρος σήμερα.
(Στὴν φωτογραφία τὸ ἐξώφυλλον τοῦ τ. 5, «Περικλῆς Γιαννόπουλος: Ὁ θάνατός του», Νέα Θέσις, 2010, ISBN 978-960-9491-04-4
«Καὶ ἐπήδησεν εἰς τὸ καθάριον κῦμα ἀνθοστεφάνωτος ὁ Ἀπόλλων τοῦ Γαλανοῦ, ὁ Ἀπόλλων τῆς Ἀναγεννήσεως.» (Βλάσης Γαβριηλίδης, ἀπὸ τὸ ὀπισθόφυλλον))
Περικλῆς Γιαννόπουλος, «Ξενομανία - Νέον Πνεῦμα - Πρὸς τὴν ἑλληνικὴν ἀναγέννησιν», Ροές, β' ἔκδ. ἐμπλουτισμένη, 2010, ISBN 978-960-283-323-0
«Ἕλληνας ὣς τὸ κόκκαλο, ἑλληνολάτρης μέχρι παραληρήματος, ἤθελε νὰ μεταβάλει ὅλους τοὺς «Ρωμιοὺς» εἰς Ἕλληνας... Ἥρωάς του εἶναι ὁ Ἀλέξανδρος, ὁ ἡμίθεος ἀρχηγὸς ἑνὸς ἐπιθετικοῦ πολιτισμοῦ. Ὁ Περικλῆς Γιαννόπουλος εἶναι μεγαλοϊδεάτης, ὄχι μόνον ἀπελευθερωτικῆς, ἀλλὰ καὶ κατακτητικῆς μορφῆς. Ὡστόσο, πίσω ἀπ᾿ αὐτὸ τὸ ὕφος ὑπάρχει μιὰ ψυχὴ σὲ βρασμό, ποὺ ἔχει ὁραματισθεῖ μεγάλα καὶ μαστιγώνει τὰ μικρά: Ἕνας Ἕλληνας μεγαλοϊδεάτης, ποὺ δὲν ἀνέχεται τὴ μικρολογία καὶ τὴν ἀνεμελιὰ τῆς παρακμῆς. Σπύρος Μελᾶς, 1953» (ὀπισθόφυλλον)
«Ἴων Δραγούμης - Τὸ ἀνθολόγιο τοῦ «Νουμᾶ» (Ἐπίμετρο: ἐννέα ἐπιστολὲς τοῦ Περικλῆ Γιαννόπουλου στὸν Ἴωνα Δραγούμη)», εἰσαγωγὴ-σχόλια: Στέφανος Μπεκατῶρος, Ἐναλλακτικὲς Ἐκδόσεις, 2002, ISBN 960-427-074-5
Ἀπόστολος Σαχίνης, «Ἡ πεζογραφία τοῦ αἰσθητισμοῦ», Ἑστία, 1981
Νικόλαος Καρρᾶς, «Μὲ ἰδεολογία Ἑλληνική: Νεοέλληνες πνευματικοὶ ἥρωες», Πελασγός, 1998
Γιάννης Καιροφύλας, «Αὐτοὶ οἱ ὡραῖοι τρελοί», Φιλιππότης, 2002
Πέτρος Χαρτοκόλλης, «Ἰδανικοὶ αὐτόχειρες - Ἕλληνες λογοτέχνες ποὺ αὐτοκτόνησαν», Ἑστία, 2003, ISBN 960-05-1101-2
Πέτρος Χαρτοκόλλης, «Ὁ αὐτόχειρας τοῦ Σκαραμαγκᾶ (μυθιστορηματικὴ βιογραφία τοῦ Περικλῆ Γιαννόπουλου καὶ τῆς Σοφίας Λασκαρίδου)», Σύλλογος πρὸς Διάδοσιν Ὠφελίμων Βιβλίων, 2007, ISBN 978-960-8351-37-0
«Ὅλα τὰ πρόσωπα τῆς ἐρωτικῆς αὐτῆς ἱστορίας εἶναι πραγματικὰ καὶ ἔπαιξαν κάποιον, περισσότερο ἢ λιγότερο, σημαντικὸ ρόλο στὴν νεοελληνικὴ ἱστορία τῶν καλῶν τεχνῶν καὶ τῆς λογοτεχνίας· ὁ Βιζυηνός, ὁ Παπαδιαμάντης καὶ ὁ Κώστας Χατζόπουλος· ὁ Γ. Σκληρὸς καὶ ὁ Μανόλης Τριανταφυλίδης· ὁ Ἴων Δραγούμης, ἡ Πηνελόπη Δέλτα καὶ ἡ Μαρίκα Κοτοπούλη· ὁ Χρηστομάνος καὶ ὁ Παρθένης. Οἱ σχέσεις τους, ὡστόσο, εἶναι λίγο-πολὺ φανταστικές, συμπεριλαμβανομένης ἐκείνης μεταξὺ τῶν δύο πρωταγωνιστῶν [*], τοῦ ἑλληνολάτρη Περικλῆ Γιαννόπουλου, ποὺ αὐτοκτόνησε καβάλα σ᾿ ἕνα ἄλογο πυροβολώντας τὸ ἀνθοστολισμένο κεφάλι του στὴ θάλασσα τοῦ Σκαραμαγκᾶ, καὶ τῆς ζωγράφου Σοφίας Λασκαρίδου, τῆς πρώτης γυναίκας ποὺ σπούδασε στὴ Σχολὴ Καλῶν Τεχνῶν τοῦ Μετσοβίου Πολυτεχνείου, στὶς ἀρχὲς τοῦ 20οῦ αἰώνα.
[*] Καθὼς δὲν ὑπάρχει ἱστορικὴ μαρτυρία ἄλλη ἀπὸ ἐκείνη τῆς Σοφίας Λασκαρίδου καὶ δύο ἐρωτικῶν ἐπιστολῶν τοῦ Γιαννόπουλου, ποὺ δημοσιεύτηκαν ἀπὸ τὸν Τάκη Χατζίνη στὴ «Νέα Ἑστία».» (ὀπισθόφυλλον)
Κώστας Γιαννόπουλος, «Περικλῆς Γιαννόπουλος: Πορτραῖτο ποὺ κάηκε στὸ φῶς», σειρὰ «Βίοι Ἁγίων (Ὑπόγειες διαδρομές)», Ἠλέκτρα, 2007, ISBN 978-960-6627-71-2
«Στη ζωή του Περικλή Γιαννόπουλου έβρεχε διαρκώς. Είχε γενηθεί σε μια πόλη υγρή, την Πάτρα. Όταν πέθανε ο πατέρας του, έγινε ένας τσακισμένος άνθρωπος. Τότε ήταν που άρχισε να βρέχει παντού στον κόσμο γι' αυτόν. Βιαζόταν -όχι πως τον ένοιαζε πια η βροχή που τον είχε μουλιάσει. Τα βράδια πνιγόταν στα δάκρυά του. Το έδαφος είχε γίνει ολισθηρό. Βούλιαζε! Η θλίψη φαίνεται πως είναι υγρή. Καθόταν στο στενό του γραφείο και κοίταζε τα χέρια του. Λευκά, με καλοκομμένα νύχια, μακριά δάχτυλα. Κοίταξε την παλάμη του. Τη γραμμή της ζωής. Θαύμασε την ομορφιά της. Ερωτεύτηκε την οσμή της. Τα άνθη του αγρού, τις γαζίες, τις ελιές, τη δάφνη, τα πεύκα. Κι όταν τη φώτισε το φως, άρχισε να γράφει γι' αυτό, για την Ελληνική Γραμμή, την Ελληνική Ζωγραφική.» (ὀπισθόφυλλον)
Νικόλαος Καρρᾶς, «Περικλῆς Γιαννόπουλος: ἑκατονταετία 1910-2010», Πελασγός, 2010, ISBN 978-960-522-258-1
«Ὁ Περικλῆς Γιαννόπουλος ὁ ὑμνητὴς τῆς ἑλληνικῆς αἰσθητικῆς, ὁ Ἑλληνολάτρης, ὁ Ἑλληνοποιὸς ἐπαναστάτης ἔρριξε τὸν σπόρο του στην ὑπόθεση τῆς ἑλληνικῆς Ἀναγεννήσεως. Ἀνῆκε στοὺς λίγους. Ἰδέες του, ἡ ἐπαναστατικότητα καὶ ὁ ρομαντισμός του, δὲν τοῦ ἐπέτρεπαν βέβαια νὰ ἀσχοληθεῖ μὲ τὸ εἶδος πολιτικῆς, τὸ ὁποῖο ἐπεβλήθη στὴν Ἑλλάδα μετὰ τὴν δολοφονία τοῦ μεγάλου ἐθνικοῦ κυβερνήτου Ἰωάννη Καποδίστρια. Δὲν εὐτύχησε νὰ δεῖ τὴν ἰσχυρὴ καὶ ἑνωμένη πατρίδα τῶν Βαλκανικῶν Πολέμων. Εὐτύχησε ὅμως στὸ ὅτι δὲν εἶδε τὸν μετέπειτα ἐθνικὸ διχασμό... Ὁ Γιαννόπουλος εἶχε διαλέξει μόνος του τὸν τρόπο καὶ τὸν χρόνο τοῦ θανάτου του, «ἤθελε νὰ πεθάνει νέος καὶ ἤθελε νὰ πεθάνει ὀρθός».
Στὶς 10 Ἀπριλίου τοῦ 1910, κάλπασε μὲ ἕνα ἄλογο μέσα στὰ κύματα τῆς θάλασσας τοῦ Σκαραμαγκᾶ, ντυμένος στὰ ἄσπρα, στεφανωμένος μὲ ἀγριολούλουδα καὶ ἔχοντας ἐπάνω του βαρίδια. Στὴν τσέπη του εἶχε ἕναν ὀβολὸ γιὰ τὸν Χάροντα: γιὰ τὸ πέρασμά του ἀπὸ τὴν Ἀχερουσία λίμνη στὰ Ἠλύσια Πεδία. Γύρισε τὸ ἄλογο πρὸς τὴν ἀκτὴ καὶ αὐτοπυροβολήθηκε. Τὴν προηγουμένη εἶχε ταχυδρομήσει σὲ ὅλους τοὺς φίλους του ὡς ἀποχαιρετιστήριο, μιὰ κάρτα μὲ τὴν παράσταση ἐφήβου καβαλάρη ἀπὸ τὴν ζωφόρο τοῦ Παρθενῶνα...
Τὸ μήνυμά του πάντα ἐπίκαιρο καὶ εἰδικότερα στὴν ἐποχή μας ὅπου ἡ ἐθνική μας ὑπόσταση καὶ ταυτότητα ἀπειλεῖται ἀπὸ τὴν ἐξέλιξη τῶν διεθνῶν Ὀργανισμῶν, τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ὁμοσπονδίας καὶ τοῦ ἄκρατου, ἀψυχολόγητου διεθνισμοῦ. Ἀλλὰ καὶ ὅπου, σὲ πεῖσμα κάποιων θεωριῶν καὶ φιλοσόφων, ἡ ἐθνικὴ ἀφύπνιση ἐμφανίζεται στὸ προσκήνιο δυναμικά.
«Ξυπνῆστε. Ἐγερθῆτε. Καὶ ἐπαναστατήσετε κατὰ τοῦ Ἑαυτοῦ σας. Καὶ ἀναβαπτισθεῖτε εἰς τὸ θεῖον φῶς τῆς Γῆς σας καὶ εἰς τὰ Παραδείσια Ἑλληνικὰ νερά. Θὰ ἐξέλθετε ΖΩΝΤΑΝΟΙ. ΚΑΙ ΘΑ ΕΞΕΛΘΕΤΕ ΕΛΛΗΝΕΣ.»» (ὀπισθόφυλλον)
Τάκης Θεοδωρόπουλος, «Εμείς οι εξωφρενικότεροι των παλαβών της γης», Μεταίχμιο, 2022, ISBN 978-618-03-2973-5
«Ο Περικλής Γιαννόπουλος μαζί με τον Ιωάννη Συκουτρή είναι οι δύο διασημότεροι αυτόχειρες του ελληνικού εικοστού αιώνα. Αυτοκτόνησε στον Σκαραμαγκά, έφιππος. Πυροβόλησε τον κρόταφό του αφήνοντας το άλογό του να επιστρέψει στην ακτή. Ήταν Απρίλιος του 1910. Δανδής των Αθηνών, δεν άφησε παρά μόνο μερικές σελίδες, γραμμένες στα ελληνικά του, που με την παραληρηματικότητά τους αναδεικνύουν τη δύναμη της γλώσσας μας. Τα κείμενά του προγραμμάτισαν την αισθητική της ελληνικής δημιουργίας από τη Γενιά του Τριάντα ως τον Ελύτη. Επηρέασαν ποιητές όπως ο Σικελιανός και όλη τη ζωγραφική που ακολούθησε.
Η αγάπη του Γιαννόπουλου για το ελληνικό τοπίο είναι δεμένη με τον έρωτά του για τη ζωγράφο Σοφία Λασκαρίδη. Τη συνάντησε τυχαία σ' έναν δρόμο της Καλλιθέας, όμως έγινε η μοίρα του. Η ερωτική τους σχέση είναι η καρδιά του αφηγήματος.
Παρεξηγημένος, παραμελημένος, σήμερα ο Γιαννόπουλος είναι βορά ενός ελληνοκεντρικού εθνικισμού. Ο συγγραφέας προσπαθεί να τον δικαιώσει. Ο ελληνοκεντρισμός του είναι η απολογία μιας Ελλάδας που μέσα από την ταυτότητά της φιλοδοξούσε να πρωταγωνιστήσει στην Ευρώπη, άρα στον κόσμο, του καιρού του. Στράφηκε στο τοπίο όπως ο Πικάσο στράφηκε στις αφρικανικές μάσκες.» (ὀπισθόφυλλον)
Περιοδικὸν «Τὰ Νέα Γράμματα», χρόνος Δ', τ. 1-3, Ἰαν.-Μάρτ. 1938.
Περιοδικὸν «Νεοελληνικὰ Γράμματα», τ. 77, 21-5-1938.
Περιοδικὸν «Ἑλληνικὴ Δημιουργία», τόμος 12, 1-10-1953.
Γ.Κ. Κατσίμπαλης, Βιβλιογραφία Π. Γιαννόπουλου, β' ἔκδ. Ἰούνιος 1960.
«Ἔτος Περικλῆ Γιαννόπουλου Δεκ. 1963 - Δεκ. 1964», Πανελλήνιος Ἕνωσις Ἀγωνιζομένων Νέων (Π.Ε.Α.Ν.).
Μ. Παπαστρατηγάκης, «Ὁ "Ἀπόλλων τῆς Ἀναγεννήσεως"», ἐφημ. «Ἀκρόπολις», 19-1-1964
Δημήτρης Κιτσίκης, «Ὁ ἅγιος τῆς ἑλληνικῆς νεολαίας Περικλῆς Γιαννόπουλος», περ. «Τρίτο Μάτι», τ. 107, Νοέμ. 2002
Μελέτης Μελετόπουλος, «Περικλῆς Γιαννόπουλος: Βίος, ἔργο καὶ αὐτοκτονία», περ. «Νέα Κοινωνιολογία», τ. 39, Φθινόπωρο 2004, ISSN 1105-8099, σελ. 137-178

Περικλῆς Γιαννόπουλος
Σελίδες Πατριδογνωσίας

Φειδίας Ν. Μπουρλᾶς
Ἀθῆναι, 2 Νοεμβρίου 2024

Φειδίας Μπουρλᾶς, Φειδίας Μπουρλάς, Pheidias Bourlas, Phidias Bourlas